کشف رود همچنان ۷۰۰۰ هکتار کشت آلوده دارد

به گفته رئیس پژوهشکده محیط‌های خشک دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد به دلیل گسترش پمپاژ فاضلاب، اکنون کشاورزی پررونقی به مساحت ۷ هزار هکتار با تنوع چهارپنج نوع کشت مختلف در سال در محدوده کشف رود در حال انجام است.

دکتر محمدرضا علوی مقدم این آمار و اطلاعات را در چهاردهمین شب آب خراسان که با عنوان «معمای پساب» و با محوریت «احیای کشف رود» برگزار شد، ارائه کرد و این را هم گفت: تا سال ۱۳۷۰، کشف رود ماهیت اصلی خود را داشته و رودخانه‌ای فصلی با کارکردی طبیعی بوده است؛ با این حال از سال ۷۰ تا ۹۳ با دائمی شدن رودخانه و توسعه تصرفات، آلودگی در این محدوده آشکار شده است.

وی با بیان اینکه در بازه زمانی سال‌های ۹۳ تا ۹۵ کشت آلوده به پایین دست کشف رود نیز سرایت می‌کند، اظهار کرد: از سوی دیگر تا سال ۹۸ شاهد خلأ اقدامات لازم برای برون رفت از این مشکلات، شتاب توسعه آلودگی ناشی از رشد تولید فاضلاب، رشد سطوح زیر کشت و تخلیه رسمی فاضلاب خام در این رودخانه تاریخی هستیم.

رئیس پژوهشکده محیط‌های خشک دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد با اشاره به همکاری مشترک بین رسانه‌ها و سمن‌ها برای نمایاندن فاجعه زیست محیطی کشف رود در سال ۹۸ اضافه کرد: همین حرکت‌ها زمینه ساز بازدید سریالی مدیران وقت از محدوده آلوده و امضای توافق نامه مشترک همکاری و همچنین تعیین شهرداری مشهد به عنوان مدیر واحد کشف رود شد.

وی با انتقاد از قراردادی که در آن زمان برای احیای کشف رود به امضای دستگاه‌های مختلف رسید، عنوان کرد: یکی از نقد‌ها در این زمینه این است که مسئولیت‌های مختلف و زمان داری به شهرداری مشهد و دیگردستگاه‌ها برای برون رفت از مسائل کشف رود واگذار شده است؛ در حالی که حتی متن این توافق نامه تاریخ ندارد.

زمان در کشف رود ایستاده است

«وقتی به تاریخچه کار‌هایی که باید برای کشف رود انجام می‌شده است، نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که هیچ چیزی از جایش تکان نخورده و گویی زمان ایستاده است. سال ۸۳ به دستور استاندار وقت تانکر‌های فاضلاب را نمونه برداری کردیم و جایی را هم در اولنگ تعیین کردیم که تانکر‌ها به صورت موقت فاضلاب خود را تخلیه کنند. قرار بود بعد از سه ماه، کار ساخت تصفیه خانه فاضلاب آغاز شود؛ اما هنوز آن سه ماه به پایان نرسیده است»؛ محمود طباطبایی، عضو جمعیت ناجیان آب، با بیان این مطلب و با گلایه از اینکه به تخلف مدیران متخلف در حوزه کشف رود بی توجهی شده است، گفت: هم اکنون آب کشور هر رنگی را به خود می‌گیرد به جز رنگ زلال آب. انگلی که به محصولات کشت شده در کشف رود می‌چسبد، حتی با آب و آب نمک هم پاک سازی نمی‌شود. به طورمثال تخم انگل گوجه فرنگی را‌ نمی‌توان به راحتی از روی این محصول زدود و همه این موارد به دلیل استفاده از فاضلابی است که راهی این رودخانه می‌شود.

کشف رود، بالاتر از سرطان

معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز در این نشست با بیان اینکه اکنون کشف رود، چیزی بالاتر از سرطان است، گفت: با اقداماتی که در سال‌های گذشته به همت دستگاه‌های مختلف برای کشف رود صورت گرفت، به منزله یک احیای اولیه برای این رودخانه بود؛ اما این احیا نیاز به حمایت مالی دارد.

علی محمد سیفی افزود: هیچ وقت شاید نتوانیم ورودی فاضلاب به بستر کشف رود را به عدد صفر برسانیم؛ اما قطعا با انجام اقدامات لازم و پیشگیرانه می‌توان این حجم آلایندگی را به حداقل ممکن رساند.
وی این را هم گفت که اگر دست در دست یکدیگر دهیم، می‌توانیم تا دوسال آینده حجم آلودگی موجود در کشف رود را ۸۰ تا ۹۰ درصد کاهش دهیم.

هیچ جای کشف رود، عاری از تخم انگل نیست!

رئیس اداره بهره برداری مدیریت کرانه شمالی شهرداری مشهد نیز در این نشست با بیان اینکه توافق نامه کشف رود در آبان سال ۹۸ به امضای سازمان‌های مربوطه رسید و بر اساس آن ۸۱ کیلومتر از طول این رودخانه از کنارگذر غرب مشهد تا پنج کیلومتر بعد از چرمشهر به مساحت ۱۵۰۰ هکتار به شهرداری مشهد تحویل داده شد، گفت: ۱۰ بند از این توافق نامه مربوط به مدیریت شهری مشهد و تقریبا چهل بند آن مرتبط با دیگرسازمان هاست. باید سؤال کرد که دستگاه‌های دیگر چقدر به وظایفشان در این زمینه جامه عمل پوشانده اند.

سعید ابطحی ظرفیــت تصفیــه پساب در تصفیه خانه‌های مشهد را چیزی حدود ۱۹۰ هزار متر مکعب در شبانه روز دانست و بیان کرد: با این حال حجم فاضلاب تولید شده این شهر در شبانه روز، بیش از ۲۴۰ هزار متر مکعب است و به عبارتی روزانه ۵۰ هزار متر مکعب فاضلاب مازاد بر ظرفیت تصفیه در شهر تولید می‌شود. این رقم را اگر کنار حجم پساب غیر استاندارد تصفیه خانه‌هایی همچون پرکندآباد بگذاریم، عمق فاجعه بیشتر هم می‌شود.
وی با اشاره به انجام آزمایش‌هایی که در دو سال متوالی از آب و خاک محدوده ۸۱ کیلومتری کشف رود انجام شده است، گفت: بر اساس این آزمایش ها، متأسفانه باید بگوییم که هیچ جای این رودخانه، عاری از تخم انگل نیست.

کاشت هنداونه در بستر کشف رود!

رئیس اداره بهره برداری مدیریت کرانه شمالی شهرداری مشهد با اشاره به برخی گلایه‌هایی که از این مجموعه مبنی بر استفاده از فاضلاب در آبیاری درختان غیر مثمر می‌شود، اظهار کرد: مدیریت شهری در ۵۴ کیلومتر از محدوده این رودخانه که در حریم مشهد قرار دارد، اقدام به کاشت ۲۲۵ هکتار فضای سبز غیر مثمر کرده است تا فاضلاب موجود برای کشت محصولات سیفی و تره بار به پایین دست رودخانه سرازیر نشود.

وی با بیان اینکه در پایین دست کشف رود انواع محصولات سیفی مانند گوجه فرنگی و خیار در حال کشت است، تأکید کرد: حتی در این بستر میوه‌هایی همچون هندوانه و خربزه نیز با استفاده از فاضلاب کشت می‌شود.

ابطحی همچنین درباره گلایه‌های حاضران این جلسه درباره کندی پیشرفت پروژه «سپتاژ» یا همان تصفیه خانه فاضلاب تانکری که ساخت آن بر عهده شهرداری مشهد است، گفت: قرارداد ساخت این تصفیه خانه در خرداد سال ۹۹ با ۷۵ میلیارد تومان اعتبار به امضا رسید و از شهریور همان سال هم عملیات احداث آن آغاز شد.

وی پیشرفت فیزیکی این مجموعه را حدود ۵۵ درصد برشمرد و با بیان اینکه تاکنون ۷۰ میلیارد تومان نیز برای آن هزینه شده است، یادآور شد: با این حال افزایش هزینه اجرای طرح‌ها به ویژه در پروژه‌های پیچیده‌ای همچون تصفیه خانه‌های فاضلاب که نیازمند تجهیزات و تأسیسات به روز و مدرن است، مشکلات زیادی را برای پیمانکاران به وجود آورده است که این مسئله را در تصفیه خانه چرمشهر هم شاهد هستیم.